Jak dbać o morza i oceany?

Ochrona mórz i oceanów to nic innego jak zapewnienie utrzymania równowagi biologicznej ekosystemów morskich oraz racjonalne wykorzystanie ich żywych zasobów.

Środowisko morskie jest zagrożone zanieczyszczeniami niesionymi przez rzeki, opadającymi z atmosfery, dostającymi się bezpośrednio z lądu oraz powstałymi w wyniku katastrof środków transportu morskiego czy urządzeń wiertniczych (ok. 5 milionów ton ropy naftowej w ciągu roku). Niektóre substancje toksyczne, przenoszone m.in. przez żywe organizmy, są wykrywane w wielkich odległościach od źródeł zanieczyszczeń (np. DDT wykryto w mięsie ryb oceanicznych i pingwinów na Antarktydzie). Ochrona mórz i oceanów jak łatwo można zauważyć ma znaczenie ogólnoświatowe.

PŁASZCZKA

Ciało silnie grzbietobrzusznie spłaszczone, z szerokimi, silnie rozwiniętymi, zachodzącymi swoją podstawą na głowę płetwami piersiowymi, ułożonymi w płaszczyźnie poziomej, tworzącymi z całym ciałem kształt rombu lub dysku. Otwory skrzelowe (tzw. tryskawki) i oczy na wierzchniej (grzbietowej) stronie ciała. Zęby tępe, zwykle w kilku rzędach, przystosowane do miażdżenia pokarmu w odróżnieniu od rekinów, które mają zęby ostre, przystosowane do cięcia. U wielu gatunków ogon zakończony jest kolcem jadowym, często z haczykami (ogończe). W większości są to ryby jajorodne, niektóre gatunki żyworodne (kilka wytwarza rodzaj łożyska).

Płaszczki są rozprzestrzenione w ciepłych i tropikalnych wodach całego świata. Zwykle prowadzą przydenny, często nocny tryb życia. Niektóre zakopują się w podłożu.

PINGWIN

Rodzina pingwinów obejmuje gatunki morskie (na lądzie pojawiają się jedynie w strefie brzegowej) zamieszkujące zimne morza półkuli południowej. Najliczniejsze wokół Antarktydy i sąsiednich wysp oraz wybrzeży Ameryki Południowej, najwięcej gatunków w pobliżu Nowej Zelandii. 

Cechy charakterystyczne:

• długość 40-115 cm
• dzioby zróżnicowane
• silnie przesunięte ku tyłowi mocne nogi które pełnią funkcję płetw tylnych
• krótki, sztywny ogon, pełniący z nogami funkcję steru
• wąskie skrzydła pełniące funkcję płetw napędowych
• nielotne
• często na głowie czub
• na lądzie chodzą w postawie wyprostowanej, bądź ślizgają się na brzuchu, odpychając się kończynami
• w wodzie osiągają prędkość ponad 20 km/h
• gniazdo na nieosłoniętym terenie, w szczelinie bądź norze, zbudowane z kamieni lub części zielonych roślin
• odżywiają się pokarmem zwierzęcym: rybami, głowonogami i skorupiakami, które zdobywają w morzu
• mają bardzo dobrze rozwinięty słuch

OŚMIORNICA

Zamieszkują wyłącznie morza pełnosłone, zwłaszcza rejony raf koralowych. Występują zwykle w płytkich wodach, ale znane są gatunki głębokowodne i pelagiczne. Żywią się rybami i skorupiakami. 

Ośmiornice są zwierzętami o zróżnicowanej wielkości wahającej się od około 1,5 cm długości i 1 g masy ciała do 15 m długości. Otwór gębowy ośmiornic otacza osiem ramion, których podstawy spięte są błoną o głębokości różnej pomiędzy różnymi parami ramion. Na ramionach znajdują się, ułożone w jeden, bądź dwa rzędy, miękkie przyssawki o szerokiej podstawie. Ośmiornica ma dwie rogowe szczęki, przypominające dziób papugi, służące do rozgryzania twardych powłokmięczaków. Znajdują się w nich zęby umieszczone na języku. Gruczoły ślinowe wydzielają silnie toksyczny jad, którego działanie w przypadku ukąszenia może być niebezpieczne dla ludzi. 

CIEKAWOSTKI:

- Krew ośmiornic jest niebieska.

- Zęby ośmiornic znajdują się na języku.

- Jaja niektórych gatunków ośmiornic są przezroczyste.

- Ośmiornica olbrzymia to gatunek największej ośmiornicy na świecie. Osiąga ona wagę kilkudziesięciu kilogramów, a jej macki mają rozpiętość ponad 4 metry.

- Wszystkie ośmiornice mają po trzy serca.

ŻÓŁW

Całe życie spędzają w morzu a jedynie samice na krótki czas wychodzą na ląd w celu złożenia jaj. Większość życia spędzają na otwartych wodach. Skorupa duża i spłaszczona o opływowych liniach. Wszystkie kończyny przekształcone w szerokie, płaskie wiosła. Pływają zamaszyście uderzając przednimi odnóżami pływnymi niczym ptaki skrzydłami. Tylne odnóża pływne działają jak stery w łodzi utrzymując lub zmieniając kierunek. Morskie żółwie większość życia spędzają samotnie chociaż od czasu do czasu zbierają się w duże stada jeśli gdzieś występuje nagromadzenie pożywienia. Mogą spać przy powierzchni wody, jak i w razie potrzeby ukryć się na dnie wśród przybrzeżnych skał. 

Rozmiary:

Długość od 75 do 140 cm

Masa ciała do 500 kg

DELFIN

Delfiny to zwierzęta społeczne. Żyją w stadach liczących od kilku do kilkunastu osobników, choć zdarzają się grupy nawet kilkusetosobnikowe. W każdym stadzie jest wyraźnie zaznaczona hierarchia. Szczególną opieką otoczone są samice ze swoimi młodymi – zawsze znajdują się wewnątrz stada – i osobniki ranne lub chore. Te ostatnie są wypychane przez zdrowe delfiny na powierzchnię wody, aby mogły nabierać powietrza.

Delfin nie ma w skórze gruczołów potowych. Zamiast pocenia reguluje temperaturę ciała płetwami. Gdy jego organizm zostanie, w wyniku ruchu, zbyt rozgrzany, otwierają się duże naczynia, które przechodzą przez warstwę tłuszczu aż do skóry na płetwach i nadmiar ciepła przekazywany jest do chłodnej wody.

Śpiący delfin, z jednym okiem otwartym, leży przy powierzchni wody (na głębokości do 20 cali), by móc co 30 sekund wynurzać nad jej powierzchnię otwory, którymi oddycha, i nabierać powietrza. Przy każdym wdechu jego płuca wymieniają niemal 90 proc. powietrza (u większości ssaków, w tym i człowieka, wymienia się tylko 15 proc. zawartości płuc).

Delfiny żyją od 7 do 21 lat. Głównym ich wrogiem jest ich kuzynka – orka. Jest ona co prawda w stanie zabić pojedynczego delfina, ale nie ma szans w pojedynku ze stadem. W razie jej ataku wszystkie osobniki przyjmują pozycję obronną, odstraszając intruza.

ORKA

Charakterystyka:

Długość: dorosłych samców – 6,7-9,8 m, samic – 5,7-8,5 m

Masa: samców – 4-9 ton, samic – 2,6-5,5 ton

Poruszanie się w wodzie: 60 km/h

Występowanie: wszystkie oceany i większe morza (preferuje zwłaszcza zimne wody, ale występuje i w ciepłych); spotykana w Morzu Śródziemnym i Morzu Północnym

Pożywienie: duże zwierzęta morskie (także inne delfiny), również wielkie walenie

Rozród: ciąża trwa około 17-18 miesięcy, noworodek ma ok. 2 m długości, waży ok. 150-200 kg, karmiony przez matkę do ok. 2 miesięcy

Długość życia: do 50-90 lat